Jak działa net-metering w Polsce - przewodnik dla prosumentów

System net-metering to kluczowy element dla każdego właściciela instalacji fotowoltaicznej w Polsce. Określa on sposób rozliczania energii wyprodukowanej przez prosumentów i ma bezpośredni wpływ na opłacalność całej inwestycji. W tym artykule wyjaśniamy, jak działa system net-metering w Polsce, jakie zmiany zostały wprowadzone w ostatnich latach i co to oznacza dla obecnych oraz przyszłych właścicieli instalacji fotowoltaicznych.

1. Czym jest net-metering?

Net-metering (bilansowanie netto) to system rozliczania energii elektrycznej, który umożliwia prosumentom (osobom, które jednocześnie produkują i konsumują energię) wprowadzanie nadwyżek energii do sieci i późniejsze jej odbieranie, gdy instalacja fotowoltaiczna nie produkuje wystarczającej ilości energii (np. w nocy lub podczas pochmurnych dni).

W uproszczeniu, sieć energetyczna działa jak wirtualny magazyn energii, w którym prosument może "przechowywać" nadwyżki wyprodukowanej energii i korzystać z nich później.

2. System rozliczeń w Polsce - ewolucja przepisów

System rozliczeń dla prosumentów w Polsce przeszedł istotne zmiany w ostatnich latach. Warto poznać różnice między starym a nowym systemem, aby lepiej zrozumieć, jak wpływa to na opłacalność instalacji fotowoltaicznych.

Stary system (obowiązujący dla instalacji zgłoszonych do 31 marca 2022)

W starym systemie, znanym jako "opusty", prosumenci mogli odbierać z sieci:

• 80% energii wprowadzonej do sieci dla instalacji o mocy do 10 kW
• 70% energii wprowadzonej do sieci dla instalacji o mocy od 10 kW do 50 kW

Oznaczało to, że jeśli prosument wprowadził do sieci 1000 kWh energii, mógł później pobrać 800 kWh (dla instalacji do 10 kW) bez dodatkowych opłat. Rozliczenie odbywało się w cyklach rocznych, a prosument płacił jedynie opłaty stałe.

Nowy system (obowiązujący dla instalacji zgłoszonych od 1 kwietnia 2022)

Nowy system, zwany net-billingiem, wprowadza znaczące zmiany w sposobie rozliczania:

• Energia wprowadzona do sieci jest wyceniana po cenie rynkowej (wartość energii)
• Energia pobrana z sieci jest kupowana po standardowych cenach detalicznych
• Prosument otrzymuje "depozyt" w złotówkach za wprowadzoną energię, który może wykorzystać do opłacenia kosztów pobranej energii
• Rozliczenie odbywa się co miesiąc, a nie raz w roku

3. Porównanie systemów - opłacalność inwestycji

Zmiana systemu rozliczeń ma znaczący wpływ na opłacalność instalacji fotowoltaicznych. Poniżej przedstawiamy porównanie obu systemów:

Aspekt	Stary system (opusty)	Nowy system (net-billing)
Wartość wprowadzonej energii	80% (do 10 kW) lub 70% (10-50 kW) energii	100% wartości rynkowej
Różnica między ceną zakupu i sprzedaży	Brak - rozliczenie w kWh	Znacząca - cena sprzedaży niższa niż zakupu
Okres rozliczeniowy	Rok	Miesiąc
Wykorzystanie własnej energii	Mniej opłacalne (można korzystać z opustów)	Bardziej opłacalne (warto zużywać na bieżąco)
Opłaty dystrybucyjne	Wliczone w opusty	Naliczane osobno
Okres zwrotu inwestycji (szacunkowy)	6-8 lat	8-12 lat

4. Okres przejściowy i ochrona praw nabytych

Ważną informacją dla osób, które zgłosiły instalację przed 1 kwietnia 2022 roku, jest fakt, że mogą one zachować stary system rozliczeń przez 15 lat od momentu pierwszego wprowadzenia energii do sieci. Jest to tzw. "ochrona praw nabytych".

Natomiast prosumenci, którzy zgłosili instalację między 1 kwietnia 2022 a 30 czerwca 2022, mogli wybrać między starym a nowym systemem rozliczeń.

5. Net-billing w praktyce - jak to działa?

Przeanalizujmy, jak wygląda rozliczenie w systemie net-billingu na przykładzie:

1. Produkcja i konsumpcja: Załóżmy, że w danym miesiącu prosument wyprodukował 500 kWh energii, z czego 200 kWh zużył na bieżąco, a 300 kWh wprowadził do sieci. W tym samym miesiącu, gdy instalacja nie produkowała energii (np. w nocy), prosument pobrał z sieci 250 kWh.
2. Wycena nadwyżek: Jeśli średnia cena rynkowa energii w danym miesiącu wynosi 0,50 zł/kWh, prosument otrzymuje za wprowadzone 300 kWh kwotę 150 zł (300 kWh × 0,50 zł).
3. Koszt pobranej energii: Przy założeniu, że cena detaliczna energii wynosi 0,70 zł/kWh, koszt pobranych 250 kWh to 175 zł (250 kWh × 0,70 zł).
4. Rozliczenie miesięczne: Prosument wykorzystuje zgromadzone 150 zł na pokrycie części kosztów pobranej energii (175 zł). W efekcie dopłaca tylko 25 zł plus opłaty dystrybucyjne.

6. Jak maksymalizować korzyści w nowym systemie?

W systemie net-billingu szczególnie istotne staje się maksymalne wykorzystanie produkowanej energii na bieżąco. Oto kilka strategii, które pomogą zwiększyć opłacalność instalacji:

Autokonsumpcja

Staraj się zużywać jak najwięcej energii w czasie, gdy instalacja ją produkuje. Możesz:

• Uruchamiać energochłonne urządzenia (pralka, zmywarka, piekarnik) w słoneczne dni
• Ładować samochód elektryczny lub inne urządzenia w godzinach najwyższej produkcji energii
• Wykorzystać automatyczne systemy zarządzania energią, które włączają urządzenia, gdy produkcja jest wysoka

Magazyny energii

Rozważ instalację magazynu energii, który pozwoli przechowywać nadwyżki i wykorzystywać je wieczorem, zamiast oddawać do sieci. W nowym systemie rozliczeń magazyny energii stają się bardziej opłacalne niż wcześniej.

Dobór wielkości instalacji

W nowym systemie szczególnie ważne jest właściwe dopasowanie wielkości instalacji do rzeczywistego zapotrzebowania na energię. Zbyt duża instalacja może być mniej opłacalna ze względu na niższą cenę sprzedaży nadwyżek.

Taryfy dynamiczne

Rozważ wybór taryfy dynamicznej, w której cena energii zmienia się w zależności od pory dnia. Może to pozwolić na korzystniejsze rozliczenia, szczególnie jeśli wykorzystujesz energię głównie w godzinach pozaszczytowych.

7. Perspektywy i przyszłość systemu rozliczeń

System rozliczeń dla prosumentów w Polsce wciąż ewoluuje, a rząd zapowiada dalsze zmiany mające na celu zwiększenie atrakcyjności inwestycji w fotowoltaikę. Warto śledzić zmiany przepisów, które mogą wpłynąć na opłacalność instalacji fotowoltaicznych w przyszłości.

Jednym z dyskutowanych rozwiązań jest wprowadzenie tzw. "taryf gwarantowanych" (feed-in tariff), które zapewniłyby stałą cenę za energię wprowadzaną do sieci przez prosumentów przez określony czas.

Podsumowanie

System net-metering w Polsce przeszedł istotną transformację, która zmienia sposób myślenia o opłacalności instalacji fotowoltaicznych. Nowy system (net-billing) premiuje przede wszystkim autokonsumpcję i magazynowanie energii, a nie oddawanie jej do sieci.

Mimo zmiany systemu rozliczeń, fotowoltaika nadal pozostaje opłacalną inwestycją, szczególnie w obliczu rosnących cen energii i coraz niższych kosztów instalacji. Kluczem do sukcesu jest odpowiednie dopasowanie instalacji do indywidualnych potrzeb i maksymalizacja wykorzystania produkowanej energii.

W SolarPro Polska oferujemy kompleksowe doradztwo w zakresie projektowania instalacji fotowoltaicznych dostosowanych do nowego systemu rozliczeń. Nasi eksperci pomogą wybrać optymalne rozwiązanie, które zapewni maksymalną opłacalność inwestycji w obecnych warunkach rynkowych.